модулі курса. Модуль 1.
Мэта і крытэрыі поспеху яе дасягнення
Галоўныя пытанні мэтавызначэння
-
Чаму трэба вызначаць мэты ўрока і крытэрыі поспеху і тлумачыць/данасіць іх да вучняў? -
Плануючы ўрок, трэба задаць сабе пытанне: "Навошта я вучу гэтаму сваіх вучняў?" -
Чаму трэба дзяліцца з вучнямі таямніцай мэты ўрока? -
Добра, калі новыя веды абапіраюцца на ўжо набытыя раней? -
На што буду звяртаць увагу? На крытэрыі поспеху? -
Патрэбна абавязкова правяраць, ці дасягнута мэта ўрока?
падыходы
Навука пра мэтавызначэнне ў навучанні
Напомнім пра галоўныя метадычныя падыходы да мэтаў
- SMART-мэта падрабязней
Методыка пастаноўкі SMART-мэтаў – адна з самых вядомых у мэтавызначэнні. Абрэвіятура з першых літар пяці англійскіх слоў дапамагае запомніць пяць важнейшых крытэрыяў пастаноўкі "разумнай" мэты паводле тэорыі Пітэра Дукера.
Specific / Канкрэтнасць: Мэта павінна быць канкрэтнай, каб яе нельга было інтэрпрэтаваць па-рознаму. Яна павінна задаваць напрамак працы. Перш, чым прадставіць мэту вучням, уявіце не вельмі паспяховага вучня і падумайце, ці зразумее ён мэту.
Measurable / Вымяральнасць: Ці маецца надзейная сістэма або аб’ектыўная крыніца для вымярэння ступені дасягнення мэты? Павінна вымяраецца колькасна, каб можна было вызначыць, наколькі вы наблізіліся да выніку. У адваротным выпадку прасачыць прагрэс будзе немагчыма.
Achievable / Дасягальнасць: Ці можа мэта быць дасягнута разумнымі высілкамі і сродкамі?
Realistic / Рэалістычнасць: Рэалістычная і арыентаваная на канкрэтныя вынікі Мэта павінна быць рэалістычнай у дадзенай сітуацыі, упісвацца ў кантэкст урока.
TimeBased / Абмежаванасць у часе: Ці маюцца выразна названыя канчатковыя і / або пачатковыя тэрміны? Мэта сфармулявана на адзін урок (45 хвілін) або на пэўны тэматычны блок (2 ці больш урокаў па тэме)
Specific / Канкрэтнасць: Мэта павінна быць канкрэтнай, каб яе нельга было інтэрпрэтаваць па-рознаму. Яна павінна задаваць напрамак працы. Перш, чым прадставіць мэту вучням, уявіце не вельмі паспяховага вучня і падумайце, ці зразумее ён мэту.
Measurable / Вымяральнасць: Ці маецца надзейная сістэма або аб’ектыўная крыніца для вымярэння ступені дасягнення мэты? Павінна вымяраецца колькасна, каб можна было вызначыць, наколькі вы наблізіліся да выніку. У адваротным выпадку прасачыць прагрэс будзе немагчыма.
Achievable / Дасягальнасць: Ці можа мэта быць дасягнута разумнымі высілкамі і сродкамі?
Realistic / Рэалістычнасць: Рэалістычная і арыентаваная на канкрэтныя вынікі Мэта павінна быць рэалістычнай у дадзенай сітуацыі, упісвацца ў кантэкст урока.
TimeBased / Абмежаванасць у часе: Ці маюцца выразна названыя канчатковыя і / або пачатковыя тэрміны? Мэта сфармулявана на адзін урок (45 хвілін) або на пэўны тэматычны блок (2 ці больш урокаў па тэме)
- Таксаномія навучальных мэтаў падрабязней
Таксаномія навучальных мэтаў (больш вядомая як таксаномія Блума) – гэта сістэма навучальных мэт, якія класіфікаваны па прынцыпе «ад простага да складанага». З яе дапамогай педагогам і метадыстам зручна выбудоўваць як асобныя заняткі, так і цэлыя праграмы, знаходзіць патрэбныя задачы і інструменты ацэньвання пад кожны этап навучання. Арыгінальная таксанамія Блюма ўключала шэсць узроўняў: базавым было "веданне", за якім ішлі аперацыі і звязаныя з ім навыкі – разуменне, прымяненне, аналіз, сінтэз і ацэнка. У 2001 годзе таксаномія навучальных мэтаў была перагледжана навукоўцамі. У першай версіі веды былі ў аснове ўсёй іерархіі, але на практыцы гэта стварала шмат праблем – мала хто з настаўнікаў разумеў, што пад адным словам навукоўцы мелі на ўвазе розныя катэгорыі ведаў (прыклад запоўненай табліцы з фармулёўкамі мэтаў па кожнай катэгорыі ведаў можна паглядзець тут). Пасля перагляду абноўленая таксаномія Блума ўключае наступныя ўзроўні:
1. Запамінанне
Гэта самы ніжні, пачатковы ўзровень. Усе мэты, якія адносяцца да гэтага ўзроўню, фармулююцца ў тэрмінах узнаўлення атрыманнай інфармацыі. Вучань даведаецца пра асноўныя тэрміны, канкрэтныя факты, правілы і можа іх паўтарыць. На першым узроўні фарміруецца агульнае ўяўленне аб змесце навучання.
Ставім мэту на першым узроўні: вучні вызначаць, назавуць, размесцяць, пералічаць, знойдуць, пазначаць, абяруць і г.д.
Прыклады заданняў для ўзроўню “веды”: пералічыце віды квадратных ураўненняў; дайце азначэнне назоўніка; распазнайце суму лікаў 3 і 2 у прыкладзе, прыведзеным у падручніку на стар. 28
2. Разуменне
На другім этапе адбываецца разуменне і ўсведамленне. Галоўны паказчык асваення гэтага этапу – гэта ўменне патлумачыць матэрыял сваімі словамі. Вучань ведае і разумее правілы і прынцыпы, можа растлумачыць факты і з'явы, інтэрпрэтаваць графікі і дыяграмы.
Мэта на ўзроўні разумення: вучні вызначаць, растлумачаць, ахарактарызуюць, інтэрпрэтуюць, параўнаюць, суаднясуць, атрымаюць, прывядуць прыклады, перафразуюць.
Прыклады заданняў: прывядзіце прыклад поўнага квадратнага ўраўнення; вызначыце род назоўнікаў.
3. Прымяненне
Мэта трэцяга этапа – навучыцца выкарыстоўваць атрыманыя веды ў канкрэтных, знаёмых сітуацыях. Вучань вырашае практычныя задачы з дапамогай новых правіл, формул і законаў, выконвае заданні па ўзору.
Ставім мэту на ўзроўні прымянення: вучні рашаць задачу з прымяненнем формулы, прыменяць, вылічаць, даследуюць, правядуць эксперымент, знойдуць, выберуць і г.д.
Прыклады заданняў: рашыце задачу з дапамогай квадратнага ўраўнення; знайдзіце назоўнікі, якія выкарыстоўваюцца толькі ў адзіночным ліку; выкарыстайце тлумачальны слоўнік і знайдзіце 3 састарэлых і 3 новых словы, вызначыце іх лексічнае значэнне.
4. Аналіз
На чацвёртым узроўні мэта вучня – разумець структуру матэрыялу і ўмець падзяліць яго на звязаныя часткі. Вучань бачыць прынцып пабудовы даных і можа знайсці лагічныя памылкі.
Ставім мэту на ўзроўні аналізу: вучні прааналізуюць, вылучаць, высветляць, растлумачаць, упарадкуюць, супрацьпаставяць, падзяляць, зробяць выснову.
Прыклады заданняў: вылучыце падабенствы і адрозненні ў групах квадратных ураўненняў; прыдумайце пяць сказаў з назоўнікамі ў розных склонах.
5. Ацэнка
На пятым узроўні вучань ацэньвае сцвярджэнні з дапамогай крытэрыяў, якія можа сфармуляваць сам ці з дапамогай настаўніка. Галоўная мэта – ацаніць логіку пабудовы матэрыялу, праверыць дакладнасць высноў і аргументаваць свой пункт гледжання.
Ставім мэту на ўзроўні ацэнкі:
вучні ацэняць, аргументуюць, абароняць, выбяруць, абгрунтуюць, абмяркуюць, правераць, пацвердзяць, спрагназуюць.
Прыклады заданняў: ацаніце, наколькі рацыянальна рэшана ўраўненне; ацаніце ўзровень сваіх ведаў аб назоўніку на пачатку і ў канцы ўрока; ацаніце правільнасць адказаў у прыкладах у адпаведных квадратах табліцы і пацвердзі іх дакладнасць.
6. Стварэнне
Дасягнуўшы шостага ўзроўню, вучань умее абагульняць і камбінаваць свае веды. Ён выкарыстоўвае веды, каб стварыць новую канструкцыю, напрыклад спосаб класіфікацыі ці план вырашэння праблемы.
Ставім мэту на ўзроўні сінтэзу:
вучні распрацуюць, згрупіруюць, камбінуюць, усталююць, сплануюць, абагульняць, правераць, прапануюць, сфармулююць.
Прыклады заданняў: распрацуйце алгарытм рашэння ўраўнення; расстаўце знакі прыпынку ў сказах і аргументуйце свае дзеянні, напішыце кароткае эсэ; камбінуйце словы: вада, цячэ, растварае, чыстая, празрыстая, халодная, багацце, Зямля, жыццё і напішы ілюстраваны даклад на тэму «Вада ў нашым жыцці».
1. Запамінанне
Гэта самы ніжні, пачатковы ўзровень. Усе мэты, якія адносяцца да гэтага ўзроўню, фармулююцца ў тэрмінах узнаўлення атрыманнай інфармацыі. Вучань даведаецца пра асноўныя тэрміны, канкрэтныя факты, правілы і можа іх паўтарыць. На першым узроўні фарміруецца агульнае ўяўленне аб змесце навучання.
Ставім мэту на першым узроўні: вучні вызначаць, назавуць, размесцяць, пералічаць, знойдуць, пазначаць, абяруць і г.д.
Прыклады заданняў для ўзроўню “веды”: пералічыце віды квадратных ураўненняў; дайце азначэнне назоўніка; распазнайце суму лікаў 3 і 2 у прыкладзе, прыведзеным у падручніку на стар. 28
2. Разуменне
На другім этапе адбываецца разуменне і ўсведамленне. Галоўны паказчык асваення гэтага этапу – гэта ўменне патлумачыць матэрыял сваімі словамі. Вучань ведае і разумее правілы і прынцыпы, можа растлумачыць факты і з'явы, інтэрпрэтаваць графікі і дыяграмы.
Мэта на ўзроўні разумення: вучні вызначаць, растлумачаць, ахарактарызуюць, інтэрпрэтуюць, параўнаюць, суаднясуць, атрымаюць, прывядуць прыклады, перафразуюць.
Прыклады заданняў: прывядзіце прыклад поўнага квадратнага ўраўнення; вызначыце род назоўнікаў.
3. Прымяненне
Мэта трэцяга этапа – навучыцца выкарыстоўваць атрыманыя веды ў канкрэтных, знаёмых сітуацыях. Вучань вырашае практычныя задачы з дапамогай новых правіл, формул і законаў, выконвае заданні па ўзору.
Ставім мэту на ўзроўні прымянення: вучні рашаць задачу з прымяненнем формулы, прыменяць, вылічаць, даследуюць, правядуць эксперымент, знойдуць, выберуць і г.д.
Прыклады заданняў: рашыце задачу з дапамогай квадратнага ўраўнення; знайдзіце назоўнікі, якія выкарыстоўваюцца толькі ў адзіночным ліку; выкарыстайце тлумачальны слоўнік і знайдзіце 3 састарэлых і 3 новых словы, вызначыце іх лексічнае значэнне.
4. Аналіз
На чацвёртым узроўні мэта вучня – разумець структуру матэрыялу і ўмець падзяліць яго на звязаныя часткі. Вучань бачыць прынцып пабудовы даных і можа знайсці лагічныя памылкі.
Ставім мэту на ўзроўні аналізу: вучні прааналізуюць, вылучаць, высветляць, растлумачаць, упарадкуюць, супрацьпаставяць, падзяляць, зробяць выснову.
Прыклады заданняў: вылучыце падабенствы і адрозненні ў групах квадратных ураўненняў; прыдумайце пяць сказаў з назоўнікамі ў розных склонах.
5. Ацэнка
На пятым узроўні вучань ацэньвае сцвярджэнні з дапамогай крытэрыяў, якія можа сфармуляваць сам ці з дапамогай настаўніка. Галоўная мэта – ацаніць логіку пабудовы матэрыялу, праверыць дакладнасць высноў і аргументаваць свой пункт гледжання.
Ставім мэту на ўзроўні ацэнкі:
вучні ацэняць, аргументуюць, абароняць, выбяруць, абгрунтуюць, абмяркуюць, правераць, пацвердзяць, спрагназуюць.
Прыклады заданняў: ацаніце, наколькі рацыянальна рэшана ўраўненне; ацаніце ўзровень сваіх ведаў аб назоўніку на пачатку і ў канцы ўрока; ацаніце правільнасць адказаў у прыкладах у адпаведных квадратах табліцы і пацвердзі іх дакладнасць.
6. Стварэнне
Дасягнуўшы шостага ўзроўню, вучань умее абагульняць і камбінаваць свае веды. Ён выкарыстоўвае веды, каб стварыць новую канструкцыю, напрыклад спосаб класіфікацыі ці план вырашэння праблемы.
Ставім мэту на ўзроўні сінтэзу:
вучні распрацуюць, згрупіруюць, камбінуюць, усталююць, сплануюць, абагульняць, правераць, прапануюць, сфармулююць.
Прыклады заданняў: распрацуйце алгарытм рашэння ўраўнення; расстаўце знакі прыпынку ў сказах і аргументуйце свае дзеянні, напішыце кароткае эсэ; камбінуйце словы: вада, цячэ, растварае, чыстая, празрыстая, халодная, багацце, Зямля, жыццё і напішы ілюстраваны даклад на тэму «Вада ў нашым жыцці».
Сфармулюеце мэту гэтага ўрока?
Дыдактыка
Навошта настаўніку сістэмна працаваць з мэтамі і крытэрыямі поспеху? >>
Работа з мэтамі дае вучням інфармацыю: навошта яны чамусьці вучацца (мэта) і што будзе ацэньвацца (крытэрыі поспеху). Плануючы ўрок, вы спачатку вызначаеце сваю мэту, ведаючы, што вашы вучні ўжо ведаюць і чаму вы хочаце іх навучыць далей. Тут вы ўлічваеце вучэбную праграму, вынікі папярэдняга ўрока, інтарэсы вучняў і магчымасці вашай школы. Таксама вельмі важна паставіць такую мэту, каб, з аднаго боку, гэта быў выклік для вашых вучняў, а з другога – каб яе можна было дасягнуць за адзін урок і каб вучань такім чынам апынуўся ў сітуацыі поспеху.
Мэта – гэта стан да якога мы імкнемся, а не шлях да яго?
Так, напрыклад:
Мэта настаўніка адказвае на пытанне "Якога выніку трэба дасягнуць?" Гэта праграмныя патрабаванні плюс вашы чаканні больш высокага ўзроўню (зона бліжэйшага развіцця) ад засваення зместу ўрока вучнямі.
Беларуская мова, 4 клас. Тэма “Сувязь сказаў у тэксце”.
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць сродкі сувязі сказаў (лексічныя паўторы аднаго і таго ж слова або аднакаранёвых слоў, сінонімы, антонімы, выкарыстанне слоў ён, яна, яно, яны, гэты, той, там, так, адзінства часавых форм дзеясловаў) і ўмець іх знаходзіць у тэксце.
Матэматыка. 5 клас. Тэма: “Ступень ліку з натуральным паказчыкам”
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць уласцівасці ступеней з натуральнымі і цэлымі паказчыкамі і ўмець прымяняць азначэнні ступені з натуральным і цэлым паказчыкамі для вылічэння значэнняў і пераўтварэння лікавых выразаў
Такім чынам, мэта настаўніка адказвае на пытанне "Якога выніку трэба дасягнуць?" Гэта праграмныя патрабаванні плюс вашы чаканні больш высокага ўзроўню (зона бліжэйшага развіцця) ад засваення зместу ўрока вучнямі.
Калі вы ўжо вызначылі сваю мэту, паспрабуйце выказаць яе на зразумелай вучню мове:
Так, напрыклад:
- навучыцеся рашаць квадратнае ўраўненне замест практыкавацца ў рашэнні квадратных ураўненняў;
- навучыцеся вызначаць геаграфічнае становішча замест будзеце вучыцца вызначаць геаграфічнае становішча
- даведайцеся, як напісаць эсэ, замест паспрабуеце пісаць эсэ.
- тэма і мэта – гэта не адно і тое ж
- мэты настаўніка могуць быць шырэйшымі за мэты вучня і адрознівацца ад іх
- мэта ўрока павінна быць вызначаны перад ім, а не падчас яго
- мы пачынаем планаваць урок з мэты, а не дадаем яе ў канцы
- мэта павінна быць звязана з тым, што навучэнцы ўжо ведаюць
- абмежаваная колькасць мэтаў – яны павінны быць дасягнуты на працягу 45 хвілін урока.
Мэта настаўніка і мэта вучня адрозніваюцца?
Фармулюючы мэту для сябе, вы можаце выкарыстоўваць прафесійную мову, напрыклад, вучань даследуе ход ферментатыўнага каталізу або будзе вывучаць этыкет рыцара і яго трансфармацыю ў наступныя эпохі.Мэта настаўніка адказвае на пытанне "Якога выніку трэба дасягнуць?" Гэта праграмныя патрабаванні плюс вашы чаканні больш высокага ўзроўню (зона бліжэйшага развіцця) ад засваення зместу ўрока вучнямі.
Беларуская мова, 4 клас. Тэма “Сувязь сказаў у тэксце”.
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць сродкі сувязі сказаў (лексічныя паўторы аднаго і таго ж слова або аднакаранёвых слоў, сінонімы, антонімы, выкарыстанне слоў ён, яна, яно, яны, гэты, той, там, так, адзінства часавых форм дзеясловаў) і ўмець іх знаходзіць у тэксце.
Матэматыка. 5 клас. Тэма: “Ступень ліку з натуральным паказчыкам”
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць уласцівасці ступеней з натуральнымі і цэлымі паказчыкамі і ўмець прымяняць азначэнні ступені з натуральным і цэлым паказчыкамі для вылічэння значэнняў і пераўтварэння лікавых выразаў
Такім чынам, мэта настаўніка адказвае на пытанне "Якога выніку трэба дасягнуць?" Гэта праграмныя патрабаванні плюс вашы чаканні больш высокага ўзроўню (зона бліжэйшага развіцця) ад засваення зместу ўрока вучнямі.
Калі вы ўжо вызначылі сваю мэту, паспрабуйце выказаць яе на зразумелай вучню мове:
- успомніце аднаго з вашых вучняў, які мае цяжкасці ў навучанні, і падумайце, ці зразумее ён мэту, пастаўленую перад ім
- каб папрактыкавацца ў фармуляванні мэты на зразумелай вучню мове, вы можаце даручыць вучням у парах сказаць, што яны зразумелі і як інакш яны выказалі б мэту іншымі словамі. Так вы пабачыце, ці ўсе добра разумеюць мэту – гэта важна для эфектыўнай працы з мэтамі.
»
Прыклады фармулёўкі мэты ўрока (настаўніка і вучня)
Беларуская мова, 4 клас. Тэма “Сувязь сказаў у тэксце”.
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць сродкі сувязі сказаў (лексічныя паўторы аднаго і таго ж слова або аднакаранёвых слоў, сінонімы, антонімы, выкарыстанне слоў ён, яна, яно, яны, гэты, той, там, так, адзінства часавых форм дзеясловаў) і ўмець іх знаходзіць у тэксце.
Мэта вучня: даведаюся пра сродкі сувязі сказаў і знайду іх у тэксце.
Такім чынам, мэтавызначэнне адбываецца, як з пазіцыі настаўніка, так і з пазіцыі вучня.
Беларуская мова, 4 клас. Тэма “Сувязь сказаў у тэксце”.
Мэта настаўніка: вучні будуць ведаць сродкі сувязі сказаў (лексічныя паўторы аднаго і таго ж слова або аднакаранёвых слоў, сінонімы, антонімы, выкарыстанне слоў ён, яна, яно, яны, гэты, той, там, так, адзінства часавых форм дзеясловаў) і ўмець іх знаходзіць у тэксце.
Мэта вучня: даведаюся пра сродкі сувязі сказаў і знайду іх у тэксце.
Такім чынам, мэтавызначэнне адбываецца, як з пазіцыі настаўніка, так і з пазіцыі вучня.
дыдактыка
Мэта без крытэрыяў не працуе?
Уявіце, што вы сядаеце ў самалёт, дзе пілот не ведае, куды ён накіроўваецца. Хутчэй, дыспетчарская вышка звяжацца з ім, каб паведаміць, што самалёт прыбыў на месца і можна прызямляцца, ці прамахнуўся і патрэбна перапралажыць новы шлях, але, ці хопіць паліва? Гэта зусім ірацыянальны спосаб кіравання самалётам.
Вучні лётаюць на ўласным “навучальным самалёце”. Калі б яны ведалі куды накіроўваюцца, навучанне было б значна больш паспяховым і эфектыўным. Калі дзеці ведаюць мэту і прамежкавыя вынікі навучання, могуць паведаміць, як іх дасягнуць у межах пэўнага ўрока, ці серыі ўрокаў, то яны бяруць на сябе адказнасць за ўласнае навучанне. Але пытанне ў тым, як мы, настаўнікі, можам дапамагчы нашым вучням дасягнуць гэтага?
Розніца паміж мэтамі і крытэрыямі поспеху (НАШТОБУЗУ) найбольш выразна прасочваецца ў у выснове "Мэта – гэта запланаваны вынік, а крытэрыі поспеху – спосаб яго дасягнуць" і добра ілюструецца наступным прыкладам:
“У казцы пра Папялушку мэта прынца – знайсці Папялушку. А крытэрый поспеху і падсумаванне вывучанага матэрыялу – падыходзячы па памеры туфлік (прымерка туфліка). Апошняе канцэнтравала ўвагу на пошуку дзяўчыны і прадстаўляла доказы, што знойдзена менавіта Папялушка. Яшчэ добры прыклад для запамінання мэты і крытэрыяў: Мэта – нейкая страва, якую трэба прыгатаваць. Крытэрыі поспеху – рэцэпт стравы.
Крытэрыі поспеху (НаШтоБуЗу) – гэта інфармацыя, якая павінна быць вельмі канкрэтнай, каб вучань мог сам ацаніць, ці засвоіў ён матэрыял дастаткова добра.
Вучні лётаюць на ўласным “навучальным самалёце”. Калі б яны ведалі куды накіроўваюцца, навучанне было б значна больш паспяховым і эфектыўным. Калі дзеці ведаюць мэту і прамежкавыя вынікі навучання, могуць паведаміць, як іх дасягнуць у межах пэўнага ўрока, ці серыі ўрокаў, то яны бяруць на сябе адказнасць за ўласнае навучанне. Але пытанне ў тым, як мы, настаўнікі, можам дапамагчы нашым вучням дасягнуць гэтага?
Розніца паміж мэтамі і крытэрыямі поспеху (НАШТОБУЗУ) найбольш выразна прасочваецца ў у выснове "Мэта – гэта запланаваны вынік, а крытэрыі поспеху – спосаб яго дасягнуць" і добра ілюструецца наступным прыкладам:
“У казцы пра Папялушку мэта прынца – знайсці Папялушку. А крытэрый поспеху і падсумаванне вывучанага матэрыялу – падыходзячы па памеры туфлік (прымерка туфліка). Апошняе канцэнтравала ўвагу на пошуку дзяўчыны і прадстаўляла доказы, што знойдзена менавіта Папялушка. Яшчэ добры прыклад для запамінання мэты і крытэрыяў: Мэта – нейкая страва, якую трэба прыгатаваць. Крытэрыі поспеху – рэцэпт стравы.
Крытэрыі поспеху (НаШтоБуЗу) – гэта інфармацыя, якая павінна быць вельмі канкрэтнай, каб вучань мог сам ацаніць, ці засвоіў ён матэрыял дастаткова добра.
Што рабіць з фармулёўкамі мэты і крытэрыяў? >>
Часам бывае цяжка адрозніць мэты ўрока ад НаШтоБуЗу па іх фармулёўцы. Каб пазбегнуць такой сітуацыі, варта з самага пачатку памятаць, што мэты – гэта стан ведаў і ўменняў (галоўны вынік урока), да якіх імкнуцца настаўнік і вучні, а НАШТОБУЗУ – гэта сукупнасць паказчыкаў, па якіх мы ведаем, што мэта была дасягнута. Такім чынам, варта так сфармуляваць мэты і НаШтоБуЗу, каб вучні маглі адрозніваць адно ад другога і правільна вызначаць доказы ўласных ведаў і ўменняў.
Паколькі мэта вызначае асноўны вынік урока, кірунак работы вучняў, яе неабходна паставіць у пачатку заняткаў. Крытэрыі, як сведчанні дасягнення мэты, могуць быць вызначаны ў залежнасці ад патрэбнасцей або магчымасцей вучняў: адразу пасля мэтаў або па ходу ўрока.
Калі мэта для вучня гучыць, напрыклад, так: буду ведаць асаблівасці хвойных дрэў, НаШтоБуЗУ павінны ўдакладняць, канкрэтызаваць мэту, напрыклад:
• апішу асаблівасці ігліцы і шышак: хвоі, піхты, елкі, лістоўніцы, хвоі горнай, сасны і шышкі і ядлоўца
• назаву адрозненні паміж двума падобнымі відамі, напрыклад, елкай і піхтай, хвояй і карлікавай хвояй, ядлоўцам і цісам
• вызначу віды пералічаных раслін па выявах галінак з шышкамі, малюнках або фотаздымках.
НаШтоБуЗУ – гэта ўдакладненне мэтаў – і трэба праверыць, ці ёсць там паказчыкі, якія дазваляюць вызначыць ступень дасягнення кожнай з мэтаў. Варта таксама ўдакладніць розніцу паміж веданнем азначэння паняцця і яго асэнсаваннем. Розніца палягае ў розных працэсах разумовай дзейнасці: веданнем (памяць) і разуменнем (уменне тлумачыць паняцце сваімі словамі, прывесці прыклады). У залежнасці ад гэтага НаШтоБуЗУ будзе адрознівацца.
Неабходна яшчэ адзначыць, што НаШтоБуЗУ павінны быць вымяральнымі, таму мэтазгодна выкарыстоўваць дзеясловы закончанага трывання, якія ўжываюцца ў любой граматычнай форме, адаптаванай да адукацыйнага ўзроўню вучняў, а таксама вызначэнне ўзроўню выканання задання з якаснымі і, часам, колькаснымі паказчыкамі (напрыклад, назваць / прывесці не менш за два прыклады, беспамылковае рашэнне і г.д.)
Якім спосабам праінфармаваць вучняў пра мэты і крытэрыі?
2) З якімі заданнямі вы справіліся без дапамогі настаўніка, аднакласніка?
3) Вызначыце найбольш важнае на гэтым уроку
4) Што выклікала цяжкасці, засталося незразумелым?
5) Што хацелася б даведацца па тэме дадаткова?
6) Што ў мяне атрымалася лепш за ўсё?
7) Што мне неабходна ўдасканаліць?
Калі мэта для вучня гучыць, напрыклад, так: буду ведаць асаблівасці хвойных дрэў, НаШтоБуЗУ павінны ўдакладняць, канкрэтызаваць мэту, напрыклад:
• апішу асаблівасці ігліцы і шышак: хвоі, піхты, елкі, лістоўніцы, хвоі горнай, сасны і шышкі і ядлоўца
• назаву адрозненні паміж двума падобнымі відамі, напрыклад, елкай і піхтай, хвояй і карлікавай хвояй, ядлоўцам і цісам
• вызначу віды пералічаных раслін па выявах галінак з шышкамі, малюнках або фотаздымках.
НаШтоБуЗУ – гэта ўдакладненне мэтаў – і трэба праверыць, ці ёсць там паказчыкі, якія дазваляюць вызначыць ступень дасягнення кожнай з мэтаў. Варта таксама ўдакладніць розніцу паміж веданнем азначэння паняцця і яго асэнсаваннем. Розніца палягае ў розных працэсах разумовай дзейнасці: веданнем (памяць) і разуменнем (уменне тлумачыць паняцце сваімі словамі, прывесці прыклады). У залежнасці ад гэтага НаШтоБуЗУ будзе адрознівацца.
Неабходна яшчэ адзначыць, што НаШтоБуЗУ павінны быць вымяральнымі, таму мэтазгодна выкарыстоўваць дзеясловы закончанага трывання, якія ўжываюцца ў любой граматычнай форме, адаптаванай да адукацыйнага ўзроўню вучняў, а таксама вызначэнне ўзроўню выканання задання з якаснымі і, часам, колькаснымі паказчыкамі (напрыклад, назваць / прывесці не менш за два прыклады, беспамылковае рашэнне і г.д.)
Якім спосабам праінфармаваць вучняў пра мэты і крытэрыі?
- добрай практыкай з’яўляецца пісьмовае прадстаўленне вучням мэты і НаШтоБуЗу, каб яны маглі ў любы час праверыць, ці ідзе іх навучанне ў правільным кірунку
- варта даваць вучням мэты і НаШтоБуЗУ да ўрока, дамашняга задання, пэўнага раздзела, класнай ці самастойнай работы (вучні запісваюць у сшытак адну галоўную мэту і некалькі элементаў НаШтоБуЗУ)
- больш амбітным настаўнікам можна паспрабаваць вызначаць мэты разам з вучнямі – гэта вельмі карысна, паколькі робіць вучняў яшчэ больш адказнымі за сваё навучанне
- можна запісваць мэту і НаШтоБуЗу на дошцы на перапынку альбо дыктаваць у пачатку ўрока – гэта не зойме шмат часу ці раздаваць гатовую раздрукоўку, якую трэба ўклеіць у сшытак
- можна завесці спецыяльную тэчку, у якой захоўваць мэты і НаШтоБуЗУ для ўсіх заняткаў, і пры неабходнасці, напрыклад, раз на тыдзень, капіраваць аркушы, рэзаць іх на палоскі і раздаваць вучням у пачатку ўрока
Як можна праверыць дасягненне мэты ўрока?
Аналіз дасягнення мэтаў можа прымаць розныя формы:- папрасіць вучняў выказаць уласнае меркаванне, задаць ім кантрольныя пытанні, папрасіць вучняў дапоўніць сказы, якія маюць сувязь з мэтамі ўрока (напрыклад, “Сёння я даведаўся, што...), альбо проста выдзеліць час на ўроку для дыскусіі пра ступень дасягнення мэтаў
- дамовіцца з вучнямі, што пры дасягненні мэты або асобнага крытэрыя на ўроку вучні пішуць насупраць іх плюс. Гэта прымушае ўсіх сачыць за ходам урока і быць пільнымі, бо напрыканцы мы правяраем гэтыя значкі і эфектыўнасць у дасягненні пастаўленых мэтаў
- напісаць мэты і НаШтоБуЗУ на бакавой дошцы і пакінуць іх на цэлы дзень працы з класам. Вучань, які першы заўважыць, што мэта альбо крытэрый НаШтоБуЗУ дасягнуты, размяшчае на дошцы побач з мэтай ці крытэрыем поспеху сіні магніт
- галасаванне: настаўнік паслядоўна агучвае пункты НаШтоБуЗу, а вучні кожны раз падняццем рук паказваюць, ці дасягнулі яны зададзенага крытэрыя. Педагог запісвае вынікі галасавання і вырашае, да якіх пунктаў трэба вярнуцца. Дасягнутыя пункты НаШтоБуЗу можна сімвалічна сцерці, закрэсліць, пазначыць смайлікам
- кішэня, шуфляда: намалюйце кішэню ці шуфляду на дошцы ці плакаце. Кожны вучань рыхтуе па дзве карткі. Вучань кладзе ў кішэню тое, што зразумеў, чаму навучыўся, а ў шуфляду тое, над чым яму яшчэ трэба папрацаваць, да чаго ён хацеў бы вярнуцца
- размова ў парах пра тое, што было самым важным на ўроку. Настаўнік арганізоўвае гутарку ў парах, звяртаючы ўвагу на тое, каб вучні абмеркавалі дасягненне мэты і НаШтоБуЗу. Пасля гутаркі настаўнік апытвае вучняў, слухаючы тых, хто хоча выказацца.
- зрабіць міні-агляд (праводзіцца ў канцы ўрока):
2) З якімі заданнямі вы справіліся без дапамогі настаўніка, аднакласніка?
3) Вызначыце найбольш важнае на гэтым уроку
4) Што выклікала цяжкасці, засталося незразумелым?
5) Што хацелася б даведацца па тэме дадаткова?
6) Што ў мяне атрымалася лепш за ўсё?
7) Што мне неабходна ўдасканаліць?
Прыклады фармулёўкі мэтаў і Наштобузу на ўроках па розных прадметах
Вэбінары і майстар-класы па мэтавызначэнні
Вучні павінны не толькі ведаць мэту ўрока, але і "прысвоіць" яе - толькі тады яны будуць працаваць над яе выкананнем. Для гэтага настаўнік можа папрасіць вучняў сфармуляваць мэту, адказаўшы на пытанне "Навошта я гэта буду вучыць?" Добра сфармуляваная мэта мае выразныя крытэрыі дасягнення, якія настаўнік агалошвае на пачатку ўрока. Напрыканцы ўрока дзеці правяраюць па крытэрыях, ці была дасягнута мэта ўрока.
Больш відэа ў плэй-лісце
Больш відэа ў плэй-лісце
Тэхнікі знаёмства вучняў з мэтамі ўрока >>
- Прадстаўленне мэты
Прыкладная інструкцыя па вызначэнні мэтаў урока для настаўніка: прадстаўце вучням запланаваныя мэты ўрока; пагаварыце з вучнямі пра тое, што і навошта яны будуць вучыць; параўнайце кароткатэрміновыя мэты з доўгатэрміновымі; пераканайцеся, што мэты ясныя і зразумелыя вучням; прымайце і запісвайце мэты разам. На працягу ўрока настаўнік вяртаецца да мэтаў і разам з вучнямі вызначае, як далёка яны прайшлі ў іх дасягненні. У канцы ўрока, падводзячы вынікі, вучні вызначаюць, наколькі яны дасягнулі пастаўленых мэтаў, і вызначаюць наступныя мэты для новых заняткаў.
- Ключавыя словы
- Што я ўжо ведаю?
Дзякуючы гэтаму прыёму настаўнік не паўтарае вучням інфармацыю, якую яны ўжо ведаюць, а пачынае тэму ў патрэбным месцы. Ён таксама можа абапірацца на тое, што вучні ўжо ведаюць, і спасылацца на гэта ў сваім выкладанні. У выніку новыя веды набываюцца і замацоўваюцца разам з ужо набытымі ведамі, што вельмі карысна для працэсу навучання. Пры абмеркаванні інфармацыі, вядомай некаторым вучням, іншыя таксама вывучаюць яе і такім чынам вучацца адзін у аднаго.
- Ключавое слова згубілася
- Табліца «Ведаю – Хачу даведацца – Даведаўся»
- Ведаю (сувязь з папярэднімі ведамі па тэме ўрока)
- Хачу даведацца (фармуліроўка ў выглядзе пытанняў)
- Даведаўся(лася) (падводзім вынік напрыканцы ўрока
- Трохкутнік
- Што я хачу ўбачыць?
- Пра што я хацеў бы спытаць?
- Што я хацеў бы пачуць пра гэта?
- Чым я хацеў бы займацца?
- 3-2-1
3 – рэчы, якія ведаю па тэме
2 – пытанні, якія ўзніклі ў сувязі з мэтай
1 – аналогію: на што падобна...
- Мэта як анаграма
- Ідзем у Галівуд
- 5 сказаў
- Выявы-словы
- Разгорнуты сказ
- Серыя малюнкаў
- Мэта-меню
• Што б Вы хацелі даведацца сёння?
• Ці ёсць у вас навыкі, якія маглі б спатрэбіцца на гэтым уроку?
• Што можа перашкодзіць вашаму мысленню?
• Што падобнае вы ўжо ведаеце?
• Што з таго, што вы ўжо ведаеце, можа быць карысным?
• Што вы павінны зрабіць на гэтым уроку? Што вы можаце зрабіць?
- Навучальныя падарожжы
Просіць вучняў вызначыць, якой, на іх думку, можа быць мэта
- Усё наадварот**
мэта ўрока змяшчаецца на слайдзе;
неабходна пераканацца, што мэта як мага больш грувасткая, заблытаная і незразумелая для дзяцей;
настаўнік бегла чытае яе (пры гэтым, усміхаецца) *
* даволі часта сустракаецца падчас правядзення ўрокаў
** гэта несапраўдная рэкамендацыя
»
Шэсць стратэгій фармуліроўкі НаШтоБуЗУ >>
- «Я магу»-сцвярджэнні
- Рубрыкі
Рубрыкі дапамагаюць вучням дакладна разумець, што ім трэба зрабіць, каб выканаць заданне. Яны паказваюць дакладны шлях для самаацэнкі.
ПРЫКЛАД
«Чалавек і свет» для V класа
Тэма: ЗЯМЛЯ І СУСВЕТ (8 гадзін)
Ведаю: Азначэнні асноўных паняццяў: Сонца, Сонечная сістэма, Зямля, Месяц.
Умею: Адрозніваць галактыкі па іх фатаграфіях у атласе;
назіраць на небасхіле зоркі і сузор’і ў яснае вячэрняе надвор’е;
знаходзіць на карце зорнага неба ў атласе Палярную зорку, сузор’і Вялікая Мядзведзіца і Малая Мядзведзіца; вызначаць стораны гарызонту па Палярнай зорцы.
Аналізую і творча перапрацоўваю:
Зраблю прэзентацыю на тэму “Касмічны тэлескоп Хаббла”; з дапамогай анімацыйнага рэсурса раблю мультфільм “Зямля ў Сусвеце”
Фота: NASA / ESA / STScI / Дзяржаўны ўніверсітэт Арызоны
- Мэтавыя адказы
- Вялікая ідэя
- Крокі на ўроку
- Графічны арганайзер на ўроку
Праверце сябе і атрымайце брашуру з матэрыяламі модуля
Тэст для самаправеркі
На e-mаil, з якога вы пройдзеце тэст, будзе дасланы файл
ЧАСТА ЗАДАВАНЫЯ ПЫТАННІ
Самыя папулярныя пытанні ад удзельнікаў навучання
Алеся С.
Я ў 2021 годзе прайшла дыстанцыйны курс Актыўнай ацэнкі, ці варта мне вучыцца і ў вас? Ці даведаюся я пра штосьці новае?
Метадыст курса:
Так! Мы стварылі гэты курс для падтрымкі і паглыблення ведаў у тэме АА і не толькі. Для Вас будзе карысна паглядзець, напрыклад, на Уводны модуль, які апісвае новыя тэндэнцыі і патрабаванні да адукацыі. Будзем разам думаць, як нам адпавядаць патрэбам і якія рабіць змены.
лидия
Как нам записаться на занятие?
МК
Все материалы доступны без записи. Но если Вы хотите получить брошюру с содержанием модуля, консультацию ментора или сертификат, тогда нужно пройти тест модуля и написать письмо на электонную почту kursfa2024@gmail.com
